در آستانه مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا بار دیگر بحث “مکانیسم ماشه” داغ شده است. اما متاسفانه سوء برداشت های غلط و نادرست از چگونگی “مکانیسم ماشه” به دلیل بی اطلاعی, ناآگاهی و یا مغالطه عمدی همچنان ادامه دارد. این مناقشه از زمانی آغاز شد که محمد جواد ظریف با استفاده از واژه “لغو (cancellation)” ادعا کرد که تحریم های سازمان ملل در توافقنامه برجام “لغو” شده اند و کلمه “تعلیق (suspension) در برجام نیامده است. در صورتی که اینگونه نیست و واژه تعلیق حداقل چهار بار و مشخصا در رابطه با تحریم های سازمان ملل در قرارداد برجام تصریح شده است؛ زیرا حکایت برجام داستان تعلیق است و نه لغو؛ و بسیاری دیگر از “داستان سرایی ها” و “دستاورد سازی ها” که با متن انگلیسی برجام همخوانی ندارد.
به گزارش دنیای اقتصاد در مهر ماه ۱٤۰۰ جواد ظریف در کلاب هاوس گفت: “من در مجلس گفتم، کلمه «تعلیق» در برجام نیست، اشتباه از من بود؛ البته این دلیل بر این نیست که برجام را نخواندم؛ وی سپس اضافه می کند: “چهار بار یا سه بار کلمه ساسپند در ضمیمه استفاده شده بود. این را مذاکره کننده ما که داشت ریز اینها رو بحث میکرد و در لحظات آخر اضافه شده بود، به ما اطلاع نداده بودند“. باید گفت ای دل غافل! ظریف به اصطلاح جزو بهترین ها و عاقل ترین های نظام بود و بعد از قریب به دوسال بررسی دقیق و مذاکره (دقیقا ۲۲ ماه مذاکره) سالها بعد فهمید که بقول عامیانه “سرش را شیره مالیده اند”. این قصه پُرغصه ملت ایران و مشتی آخوند بی سواد است که داستانی است بس غم انگیز.
اما این داستان جهالت و بیسوادی همچنان ادامه دارد. بعنوان مثال همین امروز سایت تلویزیون ایران اینترنشنال در مطلبی تحت عنوان ” مکانیسم ماشه؛ چگونه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران دوباره بازگردانده می‌شود؟” به نادرستی و یا به دلیل عدم آگاهی و تسلط نداشتن به زبان انگلیسی همان ادعای اولیه ظریف را مبنی بر “لغو” و یا “ادامه لغو” را سه بار تکرار کرده است و واژه “تعلیق” در متن گزارش به اصطلاح اطلاع رسانی ایران اینترنشنال وجود ندارد, که شدیدا برای مخاطب گمراه کننده است. ظاهر این “روزنامه نگاران” که بسیاری از آنها در طی ده سال گذشته از ایران آمده اند, بعد از گذر ده سال از فرجام برجام نافرجام و زندگی در انگلستان متاسفانه فرق بین “لغو” (cancellation)” و (suspension) را نمی دانند. امثال ظریف با استدلال آخوندی تصور می کردند که ایشالا گربه است و توجیه می کردند که از نظر شرعی لغو قرارداد نیاز به انجام مقدماتی اعمالی از سوی متعهدٌ له دارد و قهراً باعث “انفساخ” قرارداد نمی شود. حال تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
واقعیت انکارناپذیر این است که بر اساس برجام هر کدام از اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل به تنهایی می تواند تحریم های تعلیق شده (و نه لغو شده) سازمان ملل را با برداشتن انگشت خود از روی ماشه کشیده شده تحریم ها را با سرعت تیر بسوی ایران شلیک کنند؛ و مابقی داستان است و فُرمالیته! هفته پیش نگارنده دو روز قبل از افشای راز مذاکره توسط ترامپ نوشته بودم که جمهوری اسلامی برای حفظ نظام به هر تسلیم و مماشاتی تن خواهد داد. یا وگرنه به اعتراف خودشان و بقول “پایگاه اطلاع رسانی حوزه” به سرنوشت آن مردی گرفتار خواهد شد که “هم چوب را خورد هم پیاز را و هم پول را داد“. یعنی هم بازگشت تحریم های سازمان ملل و هم حمله نظامی و هم فروپاشی نظام.
عبدالستار دوشوکی
مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن
جمعه ۲۳ فروردین ۱٤۰٤
