روز پنجشنبه ۱۴ فروردین ۱۴۰۴ با انتشار خبر تسلیت غلامحسین محسنی‌اژه‌ای رئیس قضائیه حکومت ایران در مرگ حسینعلی نیری خبر مرگ او پس از گزارشاتی مبنی بر مجروح شدنش توسط آبدارچی دادگستری در دی‌ماه ۱۴۰۳ بصورت رسمی تایید شد! اما نیری که بود؟ حسینعلی نیری همزمان با پیروزی انقلاب یکی از طلاب مدرسه حقانی بود. پس از پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۹ علی قدوسی دادستان وقت کل انقلاب به توصیه بهشتی که در آن زمان رئیس شورای عالی قضایی بود، نیّری را وارد دستگاه قضایی کرد. به این ترتیب نیّری همزمان با ورود اسدالله لاجوردی به‌عنوان دادستان انقلاب اسلامی مرکز، به‌عنوان حاکم شرع یکی از شعب های دادگاه انقلاب اسلامی مستقر دراوین شد. هنگام ورود نیّری به اوین ریاست «حکام شرع»بر عهدهٴ محمدی گیلانی بود. نیّری از همان ابتدا رابطه بسیار نزدیکی با وی داشت.
حسینعلی نیری در نوجوانی و در حوزه علیمه قم از شاگردان نزدیک محمدی گیلانی حاکم شرع معروف زندان اوین و از آمران و عاملان اعدام‌ها علیه معترضان سیاسی در دهه شصت، بوده است. این رابطه حسینعلی نیری را در معرض آشنایی با خمینی قرار می‌دهد و پس از انقلاب ضدسلطنتی یعنی در سال ۱۳۶۲، حسینعلی نیری در سن ۲۶ سالگی از سوی خمینی به عنوان «قاضی شرع» در زندان اوین منصوب می‌شود. حسینعلی نیری با همین منصب، در سال ۱۳۶۷، همراه با افرادی مانند مرتضی اشراقی دادستان وقت تهران، ابراهیم رئیسی معاون دادستان وقت تهران و مصطفی پورمحمدی نماینده‌ی وقت وزارت اطلاعات، هیئتی را برای قتل‌عام زندانیان سیاسی در زندان‌های ایران تشکیل دادند که به هیئت مرگ معروف شد. حسینعلی نیری نخستین کسی است که در فتوای خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران برای قتل‌عام زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷، از او نام برده شده است.
حسینعلی نیری و ابراهیم رئیسی که توسط خمینی در قتل‌عام سال ۶۷ آزموده شده بودند، وقتی متوجه شد که مقامات بالای قضایی هیچ‌گونه حساسیتی در رابطه با اعدام زندانیان سیاسی ندارند، به نیری و رئیسی مأموریت داد تا در شهرهای درود و سیرجان اقدامات لازم را انجام دهند. خمینی همچنین درباره‌ی کسانی که هنوز هم در جریان قتل‌عام اعدام نشده بودند، حکم آنان را اجرا کند! حسینعلی نیری پس از قتل‌عام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ و پس از مرگ خمینی، از سوی محمد یزدی به‌عنوان معاون دیوان عالی کشور منصوب شد. نیری بیش از ۲۰ سال در این سمت باقی ماند و در صدور احکام عدام برای مخالفان حکومت شرکت داشت. همچنین حسینعلی نیری در اوایل آذرماه ۱۴۰۱، توسط غلامحسین محسنی اژه‌ای رئیس قضاییه رژیم ایران به‌عنوان مشاور عالی رئیس قوه قضاییه منصوب شد، انتصاب حسینعلی نیری به‌عنوان مشاور عالی قوه قضاییه در حالی صورت گرفته که بیش از ۱۸ هزار معترض ایرانی در بازداشت و زندان بوده و برای آن‌ها نیز کیفرخواست‌هایی صادر شده است که احتمالاً به صدور حکم اعدام منجر خواهد شد!
حسینعلی نیری البته نه تنها در سرکوب مخالفان سیاسی بلکه در سرکوب شهروندان پیرو دیانت بهایی هم نقش داشت! نیری در اردیبهشت ۱۳۶۸، با تأیید خمینی و پیشنهاد حسن صانعی و مهدی کروبی برای رسیدگی برای رسیدگی به پرونده‌های غارت‌گران بیت‌المال منصوب شد و تا سال ۱۳۷۹، به‌عنوان عضوهیئت امنای ستاد اجرایی مشغول کار بود و در این سمت نقش مؤثری در مصاده‌ی اموال شهروندان بهائی به خاطر اعتقادات مذهبی‌شان داشته است! با توجه به پیشینه فعالیت‌های نیری میتوان گفت نام او برابر است با نقص حقوق‌بشر! چرا که قتل‌عام زندانیان سیاسی در سال ۶۷ توسط وکلای بین‌المللی حقوق بشری مانند جفری رابرتسون و دادگاه مردمی ایران تریبونال و سازمان دیده‌بان حقوق بشر و همچنین سازمان ملل متحد به‌عنوان جنایت علیه بشریت و ناپدیدشدگان قهری به رسمیت شناخته شده است و از نظر حقوق بین‌الملل، ناپدیدشدگان قهری حتی با وجود گذشت چند دهه مشمول مرور زمان نمی‌شود! از همین رو نام نیری با تاریخ نقض حقوق‌بشر در ایران گره خورده است!
اما در نهایت مرگ سراغ حسینعلی نیری هم آمد و وی بدون آن که توسط یک دادگاه عالی با نماینده و حضور خانواده‌ها دادخواه محاکمه و به دلیل اقداماتش حسابرسی شود در تاریخ ۱۴ فروردین ۱۴۰۴ خبر مرگش منتشر شد! مرگی که جامعه ایران در شبکه‌های اجتماعی با شادی از آن یاد کرد که خود نشان می‌دهد که این پایور حکومت ایران در نزد جامعه و افکار عمومی مردم ایران چه جایگاهی داشته است!
✍ووکاشین پاکروان
