بە تاریخ ۱۹ مارس ۲۰۲۵ (۲ اسفند ۱۴۰۳)، اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول و یکی از چهره‌های مطرح اپوزیسیون ترکیه، به‌دنبال اتهامات مبنی بر فساد مالی و ارتباط با گروه‌های تروریستی توسط مقامات ترکیه بازداشت شد. این اقدام در شرایطی صورت می‌گیرد که ترکیه به شدت در بحران‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کند. این بازداشت نه تنها یک رویداد سیاسی خاص است، بلکه به یکی از لحظات بحرانی در تاریخ معاصر ترکیه تبدیل شده است که پیامدهای گسترده‌ای بر روند تحولات سیاسی کشور خواهد داشت.
♦️ سرکوب سیاسی و تلاش برای حفظ قدرت
بازداشت امام‌اوغلو، که یکی از رقبای اصلی سیاسی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه است، به‌طور آشکار نشان‌دهنده تلاش‌های رژیم اردوغان برای تقویت کنترل خود بر نهادهای قدرت و سرکوب اپوزیسیون به شمار می‌آید. امام‌اوغلو که در انتخابات شهرداری استانبول در سال ۲۰۱۹ پیروز شد، به نمادی از مقاومت در برابر استبداد اردوغان تبدیل شده است. او در راستای پیگیری خواسته‌های مردمی و مقابله با فساد در دولت ترکیه، حمایت بسیاری از طبقات مختلف اجتماعی را به‌ویژه طبقات کارگر و متوسط جلب کرده است. از این رو، بازداشت او به‌عنوان اقدامی برای قطع دسترسی مخالفان به نهادهای کلیدی و تضعیف حمایت‌های مردمی از او و حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) تلقی می‌شود.
♦️ واکنش‌های مردمی و جنبش‌های اعتراضی
پس از اعلام خبر بازداشت امام‌اوغلو، اعتراضات گسترده‌ای در سراسر ترکیه به‌ویژه در استانبول برگزار شد. این اعتراضات که ابتدا از سوی اعضای حزب جمهوری‌خواه خلق و دیگر گروه‌های اپوزیسیون سازمان‌دهی شد، به‌زودی به موجی از اعتراضات مردمی تبدیل شد که در آن خواسته‌ها برای آزادی امام‌اوغلو و کناره‌گیری اردوغان از قدرت برجسته شد. این اعتراضات، علاوه بر ابراز نارضایتی از فساد حکومتی، بازتابی از بحران‌های اجتماعی و اقتصادی است که طبقات پایین‌تر جامعه ترکیه با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
♦️ مسائل قومی و استراتژی‌های اردوغان در قبال کردها
یکی از ابعاد کلیدی بحران سیاسی ترکیه، سیاست‌های رجب طیب اردوغان در قبال کردها و جنبش کردی است که به‌طور همزمان دو رویکرد متناقض را دنبال کرده است. از یک‌سو، اردوغان به‌طور مستمر با سرکوب شدید جنبش کردی و نقض حقوق سیاسی و اجتماعی کردها، تلاش کرده است تا قدرت سیاسی و اجتماعی این اقلیت بزرگ را از بین ببرد. سیاست‌هایی همچون سرکوب گروه‌های سیاسی کرد، محدود کردن آزادی‌های مدنی در مناطق کردنشین و حتی مداخلات نظامی در شمال عراق و سوریه، به‌عنوان ابزارهایی برای تضعیف این جنبش به کار گرفته شده است.
از سوی دیگر، اردوغان به‌ویژه در آستانه انتخابات ۲۰۲۵، سعی کرده است با استفاده از ابزارهای مختلف سیاسی و ایجاد روابط غیررسمی با گروه‌های مختلف قومی، تأثیرگذاری بر رای‌دهندگان کرد را افزایش دهد. این سیاست‌ها شامل گسترش نفوذ اقتصادی و سیاسی در مناطق کردنشین و استفاده از شخصیت‌های کردی درون‌حکومتی برای جذب حمایت بیشتر در این مناطق است. در این زمینه، اردوغان تلاش دارد تا با ترکیب فشارهای سرکوبگرانه و همزمان تلاش برای جلب حمایت در سطح محلی، کنترل خود را بر این بخش از جامعه ترکیه تحکیم کند.
♦️ تحلیل طبقاتی و ابعاد اجتماعی
بازداشت امام‌اوغلو از منظر طبقاتی نیز اهمیتی ویژه دارد. در شرایط کنونی ترکیه، که بحران‌های اقتصادی مانند افزایش نرخ تورم، کاهش ارزش لیر و فقر گسترده‌ای در میان طبقات کارگر و فقیر وجود دارد، بازداشت یک چهره مطرح اپوزیسیون می‌تواند به‌عنوان تلاشی از سوی رژیم برای سرکوب هر گونه حرکت مردمی و تضعیف خواسته‌های طبقات پایین‌تر جامعه در نظر گرفته شود. امام‌اوغلو که همواره خود را نماینده طبقات مختلف اجتماعی و مخالف فساد حاکمیت معرفی کرده، به‌عنوان تهدیدی برای ساختار قدرت اردوغان شناخته می‌شود.
از سوی دیگر، طبقات کارگر و گروه‌های اجتماعی که در نتیجه سیاست‌های اقتصادی اردوغان به شدت تحت فشار قرار دارند، اعتراضات خود را به‌عنوان ابزاری برای مقابله با وضعیت موجود و تغییر اوضاع سیاسی و اقتصادی به‌کار می‌برند. این جنبش‌ها می‌توانند نقطه عطفی در روند تحولات سیاسی ترکیه باشند، به‌ویژه در شرایطی که نارضایتی‌های اجتماعی به اوج خود رسیده است.
♦️ بحران اقتصادی و پیامدهای آن
در کنار بحران سیاسی، ترکیه با بحران اقتصادی شدیدی نیز روبرو است که در پی آن بسیاری از شهروندان به‌ویژه طبقات کم‌درآمد، با مشکلات جدی مواجه هستند. کاهش ارزش لیر، افزایش تورم، بیکاری و نارضایتی‌های اقتصادی در میان مردم به یکی از دلایل اصلی اعتراضات علیه حکومت اردوغان تبدیل شده است. بازداشت امام‌اوغلو و سرکوب اعتراضات می‌تواند بحران اقتصادی را تشدید کند و باعث افزایش شکاف طبقاتی در ترکیه شود. طبقات پایین‌تر، که عمدتاً از وضعیت اقتصادی آسیب دیده‌اند، می‌توانند عامل اصلی در جنبش‌های اعتراضی علیه رژیم و ساختار قدرت حاکم باشند.
♦️ آینده سیاسی ترکیه: در آستانه تحولی بزرگ
بازداشت امام‌اوغلو در شرایط فعلی ترکیه نه تنها بحران سیاسی بلکه بحرانی اقتصادی و اجتماعی نیز به‌دنبال دارد. واکنش‌های مردمی و اعتراضات گسترده در کنار تداوم بحران‌های اقتصادی، نشان‌دهنده‌ی آن است که ترکیه وارد مرحله‌ای از تحولات بزرگ و ممکن است با چالش‌هایی جدی در آینده روبرو شود. این تحولات می‌تواند شامل گسترش اعتراضات مردمی، تغییرات ساختاری در نظام حکومتی و تضعیف قدرت اردوغان باشد.
رژیم اردوغان تلاش دارد با سرکوب مخالفان و فشار بر نیروهای اپوزیسیون، کنترل خود را بر کشور حفظ کند، اما این اقدامات ممکن است به واکنش‌های بیشتر و گسترش جنبش‌های مردمی منجر شود. در چنین شرایطی، آینده‌ی سیاسی ترکیه به‌شدت وابسته به توانایی رژیم در مقابله با بحران‌ها و میزان قدرت و اتحاد اپوزیسیون است.
♦️ سخن پایانی
بازداشت اکرم امام‌اوغلو تنها یک رویداد سیاسی صرف نیست، بلکه نمادی از بحران‌های عمیق سیاسی، اقتصادی و طبقاتی در ترکیه است. این اقدام نشان‌دهنده‌ی تلاش‌های رژیم اردوغان برای حفظ قدرت و سرکوب مخالفان است، اما در عین حال، واکنش‌های مردمی و اعتراضات گسترده‌ای که به دنبال آن شکل گرفته، نشان از تمایل مردم به تغییرات اساسی در وضعیت موجود دارد. ترکیه در آستانه تحولی بزرگ قرار دارد که می‌تواند مسیر آینده‌ی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور را تغییر دهد.
ایوب دباغیان
٢٠ مارس ۲۰۲۵
