خودکشی دختر ۱۷ ساله‌ای در ایران که به تازگی خبرساز شده است، نمایانگر یک بحران عمیق اجتماعی و فرهنگی در کشور است. این واقعه نه تنها تکان‌دهنده است، بلکه نشان‌دهنده مشکلاتی است که جوانان، به‌ویژه زنان، با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. زنان در ایران با محدودیت‌های اجتماعی و قانونی فراوانی روبرو هستند. از قوانین حاکمیتی که حقوق آن‌ها را به شدت محدود می‌کند تا فشارهای اجتماعی و فرهنگی، این مشکلات به طور مستقیم بر سلامت روانی و اجتماعی زنان تأثیر می‌گذارد. خودکشی این دختر جوان بدون شک ناشی از فشارهای روحی، اجتماعی و اقتصادی باشد. احساس تنهایی، عدم حمایت اجتماعی، نابرابری‌های جنسیتی و انتظارات اجتماعی از جمله عواملی هستند که می‌توانند به ایجاد احساس ناامیدی و افسردگی در این قشر منجر شوند. به طور خلاصه، این واقعه تلخ نه تنها یک فاجعه فردی است، بلکه نشان‌دهنده نیاز فوری به تغییرات اساسی و بنیادی در همه امور اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در ایران است. در همان حال باید یادآوری کرد برای رسیدن به یک جامعه سالم، حمایت از جوانان، بهبود وضعیت زنان و ایجاد فضایی امن و حمایتگر ضروری است.
نابرابری جنسیتی در ایران به‌عنوان یک مسئله عمیق و پیچیده، نه‌تنها ریشه‌های تاریخی دارد بلکه به‌طور مستقیم تحت تأثیر قوانین اسلامی و در همان حال ضدزن قرار گرفته است. این نابرابری به صورت‌های مختلف در زندگی روزمره زنان ایرانی بروز می‌کند و با چالش‌های گسترده و گاهی تکان دهنده مواجه است.
• قوانین اسلامی و نابرابری‌های ساختاری
قوانین اسلامی در ایران، به‌خصوص در زمینه‌های حقوق خانواده و ارث، به‌وضوح نابرابری جنسیتی را تثبیت کرده‌اند. برخی از این قوانین به شرح زیر است:
۱. محدودیت‌های ازدواج و طلاق: مردان در ایران حق دارند که چند همسر داشته باشند، در حالی که زنان تنها می‌توانند یک همسر داشته باشند. همچنین، در فرآیند طلاق، مردان معمولاً دارای امتیازات بیشتری هستند و می‌توانند به راحتی همسر خود را طلاق دهند، در حالی که زنان با موانع بیشتری روبرو هستند. طبق قانون جمهوری اسلامی حق طلاق در اختیار مردان قرار دارند و تا زمانی که مرد نخواهد زن حق هیچ نوع جدایی را ندارد.
۲. قوانین ارث: طبق قوانین اسلامی، سهم ارث زنان نصف سهم مردان است. این نابرابری مالی، نه‌تنها به زنان آسیب می‌زند بلکه به تداوم فقر و وابستگی اقتصادی آن‌ها نیز کمک می‌کند.
۳. شهادت و حقوق قضائی: در نظام قضائی ایران، شهادت یک زن معادل نصف شهادت یک مرد است. این قانون به‌وضوح نشان‌دهنده نابرابری در حقوق قضائی و اجتماعی زنان است و به تضعیف موقعیت آن‌ها در برابر مردان منجر می‌شود.
• تأثیر فرهنگی و اجتماعی
علاوه بر قوانین، فرهنگ و سنت‌های اجتماعی نیز بر وضعیت زنان تأثیر عمیق دارند. در بسیاری از جوامع محلی، زنان به دلیل سنت‌های فرهنگی و فشارهای اجتماعی، از دسترسی به آموزش، اشتغال و مشارکت در زندگی اجتماعی محروم می‌شوند. این مسئله نه‌تنها به نابرابری جنسیتی دامن می‌زند بلکه به تداوم فقر و عدم توسعه اجتماعی در جامعه نیز منجر می‌شود.
• نابرابری اقتصادی
زنان ایرانی به‌ویژه در بازار کار با موانع جدی روبرو هستند. عدم دسترسی به شغل‌های با درآمد مناسب، تبعیض در پرداخت دستمزد و عدم حمایت از حقوق کارگران زن، همگی به نابرابری اقتصادی زنان دامن می‌زنند. این وضعیت به‌طور مستقیم بر توانمندی و استقلال اقتصادی زنان تأثیر می‌گذارد.
نابرابری‌های ساختاری
زنان ایرانی به‌عنوان نیمی از جمعیت کشور با محدودیت‌های فراوانی در زمینه‌های حقوق اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی روبرو هستند. قوانین اسلامی که تحت تأثیر تفسیرهای مختلف قرار دارند، حقوق زنان را به‌طور قابل توجهی محدود کرده‌اند و زنان را به یک ابژه تبدیل و همچنان به عنوان کسی که باید در همه امور در خدمت مردان باشند تعریف کرده است.
حادثه خودکشی دختران دانش آموز به‌عنوان یک واقعه رسانه‌ای، انعکاسی از فشارهای اجتماعی، فرهنگی و روانی است که زنان ایرانی با آن مواجه‌اند. این حوادث نشان می‌دهند که چقدر جامعه تحت تأثیر انتظارات و فشارهای اجتماعی قرار دارد.
بسیاری از زنان و فعالان حقوق بشر به حمایت از آهو دریایی پرداختند و این حادثه را به‌عنوان نمادی از نابرابری‌ها و فشارهای اجتماعی بر زنان تفسیر کردند.
– نتیجه‌گیری
نابرابری جنسیتی در ایران به‌عنوان یک بحران اجتماعی، نیازمند توجه جدی و اقدام فوری است. برای بهبود وضعیت زنان، اصلاحات بنیادین در قوانین و تغییرات فرهنگی ضروری است. این اصلاحات باید به دنبال ایجاد حقوق برابر، دسترسی به آموزش و اشتغال و حفظ کرامت انسانی زنان باشد. در غیر این صورت، وضعیت زنان ایرانی همچنان در معرض خطر و نابرابری خواهد بود. حرکت نمادین و شجاعانه “آهو دریایی” که به دختر علوم تحقیقات شهرت دارد نشان داد که زنان تا چه اندازه زیر فشار مضاعف نیروهای رژیم و قوانین ضدزن هستند و در نهایت از بدن خود به عنوان سلاحی برای مبارزه استفاده می کنند. اعتراض آهو دریایی به‌عنوان یک واقعه قابل توجه، نه‌تنها به چالش‌های فردی این زن بلکه به نابرابری‌های عمیق و سیستماتیک موجود در جامعه ایران اشاره دارد. برای بهبود وضعیت زنان و ایجاد تغییرات مثبت، نیاز به یک جنبش اجتماعی قوی و آگاهی‌بخشی در جامعه وجود دارد. این تحولات می‌تواند به حمایت از حقوق زنان و تغییر در نگرش‌های اجتماعی منجر شود و در نهایت شکل گیری یک جنبش سراسری که با مبارزات پیگیر و انقلابی خوهان سرنگون کردن رژیم نه تنها ضد زن بلکه ضدبشر جمهوری اسلامی و بنیاد نهادن حکومتی عاری از ستم و نابرابری ختم شود.
–
آزاد بابایی
نوامبر ۲۰۲۴
